اقدامات ایران پس از انفجار نطنز

پس از انفجار اول نطنز که منجر به از دست رفتن سالن بالانس سانتریفیوژ‌ها در ساعت دو نصف شب به دلیل کار گذاری مواد منفجره در میز بالانسی که به خارج از کشور ارسال شده بود، شد، ایران تصمیم به ساخت مجموعه پیشرفته تر و گسترده تری در زیر کوه در نطنز گرفت، که طبق اطلاعات جدید ساخت آن همچنان ادامه دارد، اما نکته قابل توجه این است که این مجموعه هسته‌ای جدید در عمقی بسیار بیشتر نسبت به فردو در حال ساخت است و گمانه زنی‌‌های وجود دارند مبنی بر اینکه این مجموعه بیش از صرفا یک سالن مونتاژ است! در ادامه تجزیه و تحلیل موسسه ISIS را می‌‌خوانید:مجموعه جدید زیرزمینی نطنز، واقع در منطقه کوهستانی جنوب سایت اصلی غنی‌سازی اورانیوم، دارای سالن‌هایی است که عمیق‌تر از سایت غنی‌سازی اورانیوم فردو که خود عمیقا مدفون است، خواهد بود. هر دو به طور قابل توجهی عمیق تر از سالن های سانتریفیوژ زیرزمینی‌ در سایت اصلی نطنز هستند که هر کدام تنها هشت متر زیر زمین هستند.با توجه به وسعت کوه، مجموعه زیرزمینی جدید همچنین دارای این پتانسیل است که از نظر فضای کف بسیار بزرگتر از مرکز مونتاژ سانتریفیوژهای ایران (ICAC) باشد، تأسیساتی روی زمینی‌ در سایت اصلی نطنز که در ژوئیه ۲۰۲۰ منفجر شد. اندازه تاسیسات جدید زیرزمینی این سؤال را مطرح می کند که این مجموعه تونلی جدید علاوه بر یک کارخانه مونتاژ سانتریفیوژ پیشرفته، چه قابلیت هایی را ارائه می دهد.

یک مقام اطلاعاتی غربی اخیراً اعلام کرد که دلایل محکمی برای این باور وجود دارد که یک کارخانه غنی‌سازی در سایت زیرزمینی نطنز ساخته می‌شود و این ادعا را در گفتگوی بعدی تکرار کرد. مؤسسه قادر به تأیید مستقل این موضوع نبود، اما یک کارخانه غنی‌سازی سانتریفیوژ کوچک و پیشرفته مطمئناً نگران‌کننده‌ترین احتمال است.با توجه به سوابق ایران در ساخت تاسیسات هسته ای مخفی، شفاف سازی بیشتر در مورد آنچه ایران در نظر دارد در سایت جدید زیرزمینی نطنز انجام دهد باید برای آژانس بین المللی انرژی اتمی (IAEA) و همه کشورهای ذیربط اولویت داشته باشد. اگر ایران در حال ساخت یک کارخانه غنی سازی است و زمانی که مجوز ساخت آن را صادر کرده بود آن را به آژانس اعلام نکرده باشد، این یک نقض جدی پادمان خواهد بود. پس از خرابکاری در ICAC، ساخت مجتمع جدید زیرزمینی اولویت ایران بوده است. علی اکبر صالحی، رئیس وقت سازمان انرژی اتمی ایران (AEOI) در آوریل ۲۰۲۱ اظهار داشت: «ما ۲۴ ساعته در تلاش هستیم تا تمام سالن‌های حساس خود را به دل کوه نزدیک نطنز منتقل کنیم.» صالحی همچنین ابراز امیدواری کرده بود که سالن‌ها تا سال آینده آماده شوند تا بتوانیم این امکانات را به آنها منتقل کنیم. هنوز مشخص نیست که آیا سایت جدید برای بهره برداری در سال ۲۰۲۲ آماده خواهد شد یا خیر. ICAC توانایی مونتاژ هزاران سانتریفیوژ پیشرفته در سال را در خود جای داده بود. از آنجایی که ایران در انتظار تکمیل مجتمع جدید زیرزمینی است، در حال حاضر به قابلیت‌های سانتریفیوژ فوق‌زمینی موقتی وابسته است که به مونتاژ صدها سانتریفیوژ پیشرفته در سال محدود می‌شود. از نظر قابلیت مونتاژ سانتریفیوژهای پیشرفته، انهدام ICAC برنامه سانتریفیوژ ایران را به طور قابل توجهی عقب انداخت و این کماکان ادامه دارد. [نوترینو: منظور نویسنده این است که ایران در حال حاضر به جای هزاران سانتریفیوژ در سال، تنها چند صد سانتریفیوژ پیشرفته در سال میتواند بسازد و آماده کند. بله در نگاه اول میتواند این گونه باشد، اما در نگاه دوم سرعت ساخت ماشین‌ها نسبت به گذشته بسیار بیشتر خواهد بود.

ایران به طور عمومی اطلاعات زیادی در مورد مجتمع جدید ارائه نکرده است. با این حال، اندازه و عمق بالقوه آن نشان می‌دهد که مجموعه جدید دارای تأسیساتی با حداقل ظرفیت ICAC و شاید فعالیت‌های بیشتر است که همگی از حفاظت مشابه یا حتی بیشتر از کارخانه غنی‌سازی زیرزمینی فردو بهره می‌برند.کوه اصلی تونل جدید نطنز کوه کلنگ گز لا نام دارد که ۱۶۰۸ متر از سطح دریا ارتفاع دارد. در مقایسه، کوهی که کارخانه غنی‌سازی سانتریفیوژ فردو در خود جای داده است، به نام کوه داغ قوی، حدود ۹۶۰ متر ارتفاع دارد که باعث می‌شود کوه نطنز حدود ۶۵۰ متر یا بیش از ۵۰ درصد بلندتر باشد و به طور بالقوه حفاظت بیشتری را برای هر تأسیساتی ایجاد کند که در زیر آن ساخته شده است. فردو چنان عمیقاً مدفون شده است که تخریب آن از طریق حملات هوایی دشوار است. تخریب سایت جدید نطنز ممکن است سخت تر باشد.از آنجایی که منطقه نطنز قبلاً شامل یک مجموعه تونل مرتبط با سایت غنی‌سازی است، این سوال مطرح می‌شود: چرا ایران توسعه تونل موجود را به تناسب مرکز مونتاژ نسبتا کوچک انتخاب نکرد؟ یکی از توضیحات احتمالی این است که کوه مجاور بلندتر است و حفاظت بیشتر و فضای کف بیشتری را ارائه می دهد. عمق تاسیسات زیرزمینی را می توان با مقایسه ارتفاعات کوه با ارتفاع در ورودی های تونل و با در نظر گرفتن شیب احتمالی رمپ های ورودی تونل به سالن های اصلی زیرزمینی تخمین زد.

فقط می توان حدس زد که چه چیز دیگری می تواند در داخل فضاهای زیرزمینی جدید نطنز قرار بگیرد. مطمئناً نگران‌کننده‌ترین احتمال این است که علاوه بر تأسیسات مونتاژ سانتریفیوژ پیشرفته، یک کارخانه غنی‌سازی سانتریفیوژ کوچک نیز در آن وجود داشته باشد. فعالیت ایران در ساخت این تاسیسات زیر کوهی برای اولین بار در سال ۲۰۰۷ به طور عمومی مشاهده شد، اما پس از آن رها شد، هدف اصلی ایران از توسعه آن مکان چه بود؟ آیا می‌تواند با بیانیه سال ۲۰۱۰ خود مرتبط باشد که «نزدیک به ۲۰ سایت را [به غنی سازی] اختصاص داده است». آیا ایران اکنون می تواند در حال برنامه ریزی برای ایجاد یک کارخانه غنی سازی کوچک در این سایت باشد؟چنین کارخانه غنی سازی [منظور در مجموعه جدید است] احتمالاً به بزرگی فردو نخواهد بود. با این حال، فردو برای ۳۰۰۰ سانتریفیوژ IR-1 و اورانیوم ۳.۵ درصد غنی شده در هنگام تولید اورانیوم با درجه سلاح طراحی شده بود. تعداد نسبتاً کمی از سانتریفیوژهای پیشرفته IR-6، مثلاً ۱۰۰۰ ماشین، برای ایجاد یک کارخانه غنی‌سازی قوی‌تر کافی است، که خروجی غنی‌سازی را در مقایسه با فردو دوبرابر می‌کند و به حدود یک سوم مساحت طبقه سالن اصلی فردو نیاز دارد. [نوترینو: حالا فرض کنید، ماشین‌های IR-9 با ظرفیت ۵۰ سؤ در سال عملیاتی بشوند، بعد تا مغزه استخوان خواهید سوخت]انهدام ICAC توانایی ایران برای مونتاژ سانتریفیوژهای پیشرفته را حتی ۱۸ ماه پس از انفجار محدود کرده است. اگرچه ایران یک تأسیسات موقت و جایگزین ایجاد کرده است، احتمالاً در سایت اصلی نطنز، اما توانایی آن محدود است. بزرگی پروژه ساخت و ساز ممکن است جایگزینی ICAC را به تاخیر بیندازد.

مشخص نیست که آیا سه ورودی تونل قابل مشاهده در سطوح مختلف ارتفاعی به یک مجموعه متصل از سالن ها یا دو مجموعه منتهی می شود که ممکن است یکی از آنها بسیار بزرگتر از دیگری باشد یا خیر. منطقه باید بیشتر برای هر گونه ساخت سیستم های تهویه بر روی سطح یا ساخت پورتال های اضافی نظارت شود. در سال ۲۰۲۲، سایت جدید زیرزمینی نطنز ممکن است شروع به کار کند. تکمیل و بهره برداری از آن به بازسازی توانایی ایران برای استقرار هزاران سانتریفیوژ پیشرفته در هر سال کمک می کند و بار دیگر هر تلاشی برای طولانی کردن زمان فرار هسته ای را پیچیده می کند. باید تلاش کرد تا ایران را از تکمیل این تاسیسات منصرف کرد، یا در صورت عدم موفقیت، حداقل در خرید تجهیزات و مواد اولیه مورد نیاز، که بسیاری از آنها ناقض تحریم‌های بین‌المللی است، مختل شود. [نوترینو: بسوزید حرام زاده ها]علاوه بر این، بسته به اندازه آنها، تالارهای عمیقاً مدفون ممکن است بتوانند در کوتاه مدت یا بلندمدت، یک مرکز غنی سازی سانتریفیوژ کوچکی را که قادر به تولید مقادیر قابل توجهی اورانیوم با درجه سلاح است، در خود جای دهد که در این رویداد یک تهدید بزرگ است.

ماگر تونل ها به صورت افقی حفر بشوند، سالن های داخلی ۷۸ تا ۱۴۵ متر زیر ارتفاع کوه قرار می گیرند. بنابراین، سایت جدید به اندازه فردو یا به طور قابل توجهی عمیق‌تر از فردو، بنا بر گزارش‌ها ۸۰ تا ۹۰ متر زیر قله کوه خود، مدفون خواهد بود. اگر این دو تونل در ارتفاعی [هم سطح] بین یکدیگر قرار گیرند، عمق سالن ها حدود ۱۱۰ متر خواهد بود. در شیب پایین ۱۰-۱۵ درصدی، تونل واقع در بالاتر می تواند عمق اضافی ۱۰-۱۵ متری برای هر فاصله ۱۰۰ متری به سمت قله کوه به دست آورد. برای اینکه تونل ها در یک ارتفاع مشترک به هم برسند، حدود۲۲۰ تا ۳۲۵ متر در شیب رو به پایین برای تونل با موقعیت بالاتر و ۲۲۰ تا ۳۳۵ متر در شیب رو به بالا برای تونل با موقعیت پایین تر نیاز دارد. با توجه به فاصله هر ورودی تونل تا قله کوه که هم برای ورودی های شرقی و هم برای ورودی غربی حدود ۴۰۰ متر است، این امر از نظر تئوری امکان پذیر است. اگر ایران مهندسی تونل پیچیده تری انجام دهد، عمق سالن بیشتر از ۱۱۰ متر قابل دستیابی است، حتی عمق بیش از ۱۴۵ متر، اگر تونل شرقی به سمت پایین شیب داشته باشد.نوترینو: در واقع همان طور که در زمان انفجار اول و دوم نطنز گفتم، خریت رژیم صهیونیستی باعث شد که در دراز مدت برنامه غنی سازی ایران، پیشرفت بسیار چشمگیری به خود ببینید، و فارغ از این بسیار مصون تر در برابر حملات آتی بشود. بسیار پیداست که نویسندگان این متن بسیار وحشت زده از توان ایران در استقرار چندین هزار سانتریفیوژ پیشرفته هستند. این ساخت و ساز‌ها بسیار کلیدی و حاوی پیام‌های بسیار واضحی به دشمنان هستند! تمام تاسیسات کلیدی کشور باید به زیر کوه بروند، راه دیگری وجود ندارد!