پادنوترینوها؛ جواسیس نافذ
پرسیدند که آیا میتوان راکتورهای مخصوص تولید پلوتونیوم درجه سلاح را که به طور پنهانی در نقطه‌ای ساخته شده و فعالیت میکنند کشف کرد و آیا اصلا میتوان از راه دور میزان پلوتونیوم تولید شده در یک راکتور را بدون دسترسی به میله‌های سوخت سنجید؟ در این راستا باید گفت که همچین ابزاری از راه دور فعلا در دسترس نیست اما غربی‌ها و مخصوصا سازمان تروریستی انرژی اتمی به دنبال تولید و استفاده از آشکارسازهای پادنوترینویی نزدیک هستند که اگر در نقاطی نزدیک به مکان‌های مشکوک در کشوری نصب بشوند، امکان کشف راکتورهای پنهانی را ایجاد خواهند کرد. خوشبختانه با آشکارسازهای از راه دور (چند صد کیلومتری و بیشتر) هنوز فاصله زیادی وجود دارد. در حال حاضر آشکار ساز‌های نزدیک به منبع انتشار وجود دارند و فناوری مربوطه توسعه داده شده و از این ابزار جاسوسی بیشتر برای نظارت دائمی حتی بدون حضور بازرسان آژانس در سایت‌های هسته‌ای استفاده خواهد شد. این ابزار جاسوسی مخصوصا برای عوض کردن سوخت راکتورهای هسته‌ای بدون حضور بازرسان و اگر کشوری به صورت پنهانی قصد خارج کردن میله‌های سوخت از راکتوری را داشته باشد، بسیار کاربرد خواهد داشت. همچنین پادنوترینو ها اطلاعاتی در مورد آزمایشات هسته‌ای سری زیر یک کیلوتنی و توان فعلی یک راکتور می‌‌دهد، هر چه توان بیشتر شود، پلوتونیوم بیشتری در مدت زمان کوتاهی تولید خواهد شد. هر چه فاصله استقرار آشکار ساز‌ها با نقاط مشکوک بیشتر شود، کارایی آنها کمتر خواهد شد، اما به هر ترتیب با پیشرفت‌های علمی در ساخت آشکار ساز‌ها برای کشف این ذرات نافذ در به عنوان مثال CERN, باید گفت چه بسا روزی هم از فواصل شاید بسیار دورتر این امکان ایجاد بشود تمام کشوری را زیر پوشش این آشکارساز‌ها از بیرون از مرزهای آن کشور ببرند! فعلا تا آن روز فاصله زیادی وجود دارد! حتی شهید فخری زاده نیز خود به گفته دکتر عباسی دوانی در مصاحبه‌ای در تلویزیون بر روی آشکار ساز‌های پادنوترینویی برای کشف و تخمین فعالیت راکتور هسته‌ای دیمونای رژیم صهیونیستی کار می‌‌کرده است! اطلاعاتی در دسترس نیست که این پروژه به کجا رسید، اما به هر روی کاری بسیار سخت خواهد بود، زیرا که نوترینو‌ها برهمکنش بسیار ضعیفی با مواد پیرامون خود دارند. بر این اساس نمیتوان جلوی انتشار آنها را با عایق کردن یا استفاده از مواد خاصی گرفت و لاجرم در همه جا پخش خواهند شد و ردپایی از فعالیت‌های کشور مورد نظر بر جای خواهند گذاشت که غیر قابل انکار خواهد بود! پادنوترینوها به وفور در تجزیه بتا محصولات شکافت تولید می شوند و بدین روی راکتورهای هسته ای را به قوی ترین منبع مصنوعی پادنوترینو تبدیل می کنند. تعداد کل پادنوترینوهای ساطع شده با تعداد کل شکافت ها در راکتور متناسب است. به طور متوسط حدود شش پادنوترینو در هر شکافت گسیل می شوند و هر شکافت منجر به آزاد شدن انرژی حدود ۲۰۰ مگا الکترون ولت می شود. بنابراین، برای یک گیگاوات توان حرارتی، شار حدود ۱۰ به توان ۲۰ پادنوترینو بر ثانیه تولید می شود. علاوه بر این، توزیع محصولات شکافت و در نتیجه تجزیه بتای آنها، برای ایزوتوپ های مختلف شکافت متفاوت است. بنابراین، طیف‌سنجی پادنوترینویی دقیق، اطلاعاتی را با دقت بالا (خطای ۲ درصد) نه تنها در مورد تعداد کل شکافت‌ها، بلکه در مورد محصولات شکافت ایزوتوپ‌های شکافت‌پذیر مختلف موجود در هسته راکتور ارائه می دهد. به هر ترتیب سیستم‌های سنجشی آینده با به مراتب بسیار قوی تر از سیستم‌های امروزی خواهند بود همان طور که سیستم‌های امروزی به هیچ وجه قابل قیاس با سیستم‌های سنجشی از راه دور ۲۰ سال پیش نیستند. هر چقدر که ساخت سلاح هسته‌ای به عقب بیفتد، کار پنهانی برای آینده سخت تر و شاید حتی غیر ممکن خواهد شد. پنجره عملیات ساخت سلاح و تکمیل زرادخانه تا ابد باز نخواهد بود! در تصویر بالا توزیع پادنوترینوهای تولید شده در راکتورهای مستقر در سطح جهان را به طور کلی می‌بینید. بخش عمده این سیگنال‌ها در اروپا (فرانسه) و در ساحل شرقی آمریکا و بخش قابل توجهی هم در ژاپن قرار دارند. حجم اطلاعاتی که از پاد نوترینو‌ها در صورت افزایش حساسیت آشکار ساز میتوان به دست آورد بسیار قابل توجه و حیرت انگیز خواهد بود، اما شرط اصلی آن این است که به منبع انتشار تا حد امکان نزدیک باشید، در غیر این صورت کار سخت خواهد شد! بی تردید اگر برجامی احیا شود یا هر توافقی بین ایران و غرب صورت بگیرد، غربی ها سعی خواهند کرد که تا ۱۰ یا ۱۵ سال آینده آشکار ساز های پادنوترینویی را در قالب تعهدات پادمانی در ایران نصب کنند که همان طور که پیشتر گفته شد، هزینه‌ها را برای سازمان انرژی اتمی به شدت کاهش و نظارت بر فعالیت‌های هسته‌ای ایران را به معنای واقعی کلمه ۲۴ ساعته خواهد کرد! از این اقدام باید به هر ترتیبی در آینده توسط ایران جلوگیری بشود!
