تلاش سازمان انرژی اتمی برای پوشش ایران به سامانه گاما
مهندس اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی در جریان افتتاح پروژه پرتودهی گاما در بناب گفت: “به لطف الهی در سال اول دولت، برنامه‌ریزی برای توسعه کاربرد پرتوها در دستور کار قرار گرفت. سند جامع توسعه در سطح کشور مطالعه و طراحی شد و در دستور کار قرار گرفت. بر اساس این سند ۱۲ نقطه در کشور شناسایی شد که بتواند در حوزه کشاورزی مورد استفاده قرار گیرد. ما تنها یک سیستم پرتودهی داشتیم که در این منطقه مورد استفاده بخش محدودی قرار داشت و با خلاقیت و نوآوری که انجام شد، همکاران ما متعهدانه و غیرتمندانه توانستند نسبت به طراحی یک سیستم واقعی پرتابل پیشرفته اقدام کنند. اولین نمونه بومی، به زودی در اولین سایت در یکی از استان‌های کشور نصب و راه اندازی خواهد شد. ظرفیت سازی خط تولید این سامانه پرتودهی گاما در مرکز بناب ایجاد شده است.”
یک از موارد مهم در بحث امنیت ملی ایران، بحث امنیت غذایی کشور است که در این راستا سازمان انرژی اتمی اولین گام مهم را با طراحی سامانه‌ای به نام گاما برداشته است که به گفته سازمان طراحی جدید و برای اولین بار در این نوع خاص در دنیا ساخته شده است و به طور کل طبق گفته معاون سازمان انرژی اتمی، ایران دومین کشور دارنده این دست از سامانه‌های پرتابل است و بدین روی در هر نقطه‌ای قابل استفاده می‌‌باشد. در تصویر بالا سامانه ثابتی را می‌بینید. کار این سامانه که دارای منبع رادیواکتیو کبالت ۶۰ می‌‌باشد، تابش محصولات غذایی با پرتو گاما در طیف گسترده و بدین روی کاهش باکتری‌ها و دیگر عوامل فساد زا در محصولات می‌‌باشد (البته نظام در اینجا باید برخی از مسئولین را هم مورد این دست تابش‌ها قرار بدهد، شاید مشکل در مورد آن مجلس پان ترکی حل شد). در واقع با این کار میتوان از دور ریختن هزاران تن محصولات غذایی در سال به دلیل فاسد شدن جلوگیری کرد! حتی برای نگهداری‌های طولانی مدت میتوان محصولات را در چند دوره مورد تابش گاما قرار داد، که امنیت غذایی بیشتری را حتی حاصل می‌کند! با این سامانه طراحی شده، دیگر نیازی به استفاده از سموم شیمیایی و استفاده از دیگر نگهدارنده‌ها به محصولات نیست که خود یکی از عوامل سرطان زا هستند و بدین روی عدم استفاده از سموم به سلامت جامعه کمک می‌کند.
این فناوری همچنین در پزشکی و حتی دروسازی هم کاربرد دارد و در واقع ایران در اینجا با یک تیر چند نشان را زده است! ایزوتوپ کبالت ۶۰ با نیمه عمر بالغ بر ۵.۳ سال از طریق تجزیه بتا به نیکل ۶۰ کاهش پیدا می‌کند و پرتو‌های گاما با انرژی ۱.۱۷ و ۱.۳۳ مگا الکترون ولت از خود ساطع می‌کند که برای کاهش یا از بین بردن آفات و خطر بیماری های ناشی از غذا یا جوانه زدن گیاه استفاده می شود. بسته به دوز، برخی یا همه ارگانیسم‌ها، میکروارگانیسم‌ها، باکتری‌ها و ویروس‌های موجود از بین می‌روند یا کند میشوند یا قادر به تولید مثل نیستند. در اینجا باید گفته شود که تابش نمی تواند غذای فاسد را به حالت تازه و غیر فاسد برگرداند. اگر محصول توسط تابش فرآوری شود و اگر محصول حاوی سموم باشند، با این تابش از بین نمی‌‌روند. تابش همچنین بافت، رنگ یا طعم غذا را تغییر نمیدهد. با تابش مواد چه غذا چه پلاستیک و چه فلز تبدیل به مواد رادیواکتیو نمی‌‌شوند، به عبارت دیگر این تابش فعال کننده نیست! همچنین ایران از تابش الکترونی و پرتو ایکس هم برای کشتار باکتری‌ها و غیره استفاده می‌کند که آنها باز سامانه‌های دیگری هستند. همچنین باید گفته شود که محصولات تابش شده، پس از تابش اگر چنانچه دستورات بهداشتی رعایت نشوند، دوباره آغشته به باکتری میتوانند بشوند و با پیش از تابش هیچ فرق نخواهند داشت. بدین روی استاندارد‌های بهداشتی باید اجرا بشوند! کاربرد این فناوری تنها در زمینه‌های گفته شده نیستند، بلکه همچنین از گاما برای آزمایش قطعات الکترونیکی برای تعیین طول عمر آنها در محیط های تشعشعی مانند فضا نیز به کار گرفته میشوند!
